* * *

Het besef was er eigenlijk al op Gualdacanal. Het verband miste nog.

Die marinier. Hij staat wijdbeens, met de rug naar me toe. Een doorzichtige, bibberende straal halveert de driehoek van ledematen. Hij staat tussen mij en het strand. Ik moet hem voorbij.

Zijn blik is voelbaar. Ik kijk opzij. Een blonde, plompe kop, waarvan de helft kauwgom kauwt.

Het incident deed er niet toe. Tenminste, dat dacht ik. Soms denk ik dat nog wel eens. God stelde me op de proef, daar bij Okinawa. Ik heb gefaald.

Op Iwo Jima ging het gerucht dat vrouwen en kinderen zich van de rotsen stortten toen zij Amerikaanse uniformen van dichtbij zagen. Het eiland werd verdedigd door twintigduizend man. We maakten slechts een handjevol krijgsgevangenen. De Jappen vochten zich liever dood dan te capituleren. Iedere grot was een vesting. Op het laatst gooiden ze stenen. Het hield pas op als we dichtbij genoeg waren om de vlammenwerpers in te zetten. Een Japanse officier pleegde harakiri, voor de ogen van lachende GI‘s. Het duurde weken om het stuk rots in de oceaan te veroveren, dat Iwo Jima was. Een kwestie van eer, dacht ik, de dood boven de nederlaag verkiezen. De Jappen waren heidenen, die desnoods stierven voor de zogenaamde godenzoon, hun Keizer. ’s Lands wijs, ’s lands eer. Was ik opnieuw ziende blind?

Daarna kwamen de Filippijnen, waar het er al niet anders aan toe ging. Bij de landing werd ons geen strobreed in de weg gelegd. De Jappen hadden zich ingegraven in de heuvels. Wel stuurden ze het restant van hun vloot op ons af, met alleen brandstof voor de heenreis. Onze scheepskanonnen maakten korte metten met ze.

Korporaal Matthew Carpenter lag, ogenschijnlijk op zijn gemak, op de rug liggend naar boven te staren. Zijn handen waren hoofdkussen. Ik knielde bij hem neer. De luitenant veerde van het linker- op het rechterbeen en terug, keek op zijn horloge. ’Ik laat jullie alleen,’ zei hij en maakte zich in looppas uit de voeten. Hij had mijn ogen vermeden. Ik zag hem na. Fonteintjes van zand, waar hij liep. Toen pas gleed mijn blik over Carpenters gezicht. Hij had een filmster kunnen zijn ondanks of juist dankzij de stoppelbaard. James Stewart, maar dan met krulletjes. Donker haar, blauwe ogen, lange wimpers. Een neus als van een Grieks standbeeld. Volle lippen, een kuiltje in zijn brede kin.

Minuten gingen voorbij. Carpenter keek naar de zee, die de mazelen had. De landingsvaartuigen waren ontelbaar. Als gedachtestreepjes lagen slagslepen en kruisers op de horizon. Erboven patrouilleerden vliegtuigen in pijlvormige formaties. We waren oppermachtig. De Jappen hadden een hond in zijn slaap gestoord, een wolf was ontwaakt. Dagelijks zag ik dingen, te vreselijk om waar te zijn. Vaak had ik, zelfs ik, geen woorden paraat. Maar de zekerheid dat God mij stuurde, was er altijd.

Ik weet nog dat de gedachte er was: het is een waarheid die leugen moet zijn. God staat aan onze kant. Dat is buiten kijf.

Er was zwijgen. De avond viel. De horizon kleurde purper. Op de voorgrond wuifden palmbomen. Onze Hellcats bleven de stilte doorkruisen. De eerste sterren verschenen weifelend. Hij heeft hulp nodig, dacht ik.

Er ging opnieuw minstens een minuut voorbij.

Matthew Carpenter plengde tranen zonder ophouden en bleef herhalen dat ik het niet begreep. Hij was niet langer bruikbaar als marinier. Ik zorgde er persoonlijk voor dat goed voor hem werd gezorgd.

* * *

Okinawa was de volgende halte. Japan was eigenlijk al verslagen. Een kwestie van tijd voor het Rijk van de Rijzende Zon zo plat als de einder zou zijn. Vanaf de eilanden die wij hadden veroverd, stegen dagelijks honderden bommenwerpers op, die Tokyo en andere steden in de as legden. Okinawa was tactisch van belang, omdat het maar tweehonderd kilometer vliegen was naar het Japanse vasteland.

We landden, zoals gewoonlijk, zonder problemen. Ik was ingedeeld bij de tweede golf. Samen met andere mariniers, aan dek, was het wachten tot het onze beurt was om via de netten af te dalen naar het landingsvaartuig.

Onduidelijk wat er het eerste was: het geronk van vliegtuigmotoren of het schieten.

Mijn gezicht draait een halve slag. Ik zie ze komen. De ontploffende granaten van het luchtafweergeschut zijn als ontluikende bruine bloemen in het diepblauw van het zwerk. De toestellen trekken zich er niets van aan, vliegen door. Ik kijk om me heen. De paniek trekt als een wolk over de gezichten. Afgrijzen. Doen ze wat we zien dat ze doen? Ze werpen geen bommen of torpedo‘s af. Ze zijn het zelf.

Alle vuurmonden spuwen lood. Mariniers schouderen hun geweer en schieten ze leeg, herladen als in trance. Het gedaver is overal. Mijn ogen schieten tekort. Er gebeurt teveel. Pal naast ons schip stort een vliegtuig in zee. Een ontploffing. Een waterzuil als een reuzenconifeer. Even regent het. Verderop een laagvliegende Zero. Maagdelijk wit op een rode stip na. Ik trek een denkbeeldige lijn. De piloot heeft het op een vliegdekschip gemunt. Mijn longen vergeten te ademen tot de paddenstoel van vuur er is. Seconden later is er een paukenslag in de kakofonie en stijgt een zwarte rookkolom op naar de hemel. De Apocalyps, denk ik.

De blauwe ogen van Matthew Carpenter kijken me aan. Of zijn ze zeker van hun zaak?

et doffe hameren van het luchtafweergeschut is in duet met de scherpe knallen van de geweren. Als koorstemmen zwellen kreten aan. Sommige mariniers wijzen. Hun ogen zijn wijder opengesperd dan mogelijk is. ’Schiet!’ schreeuwt iedereen zich schor. ’Schiet, in Godsnaam schiet!’ Ik ben te bang om te denken.

Er kwam een vliegtuig recht op ons schip af. De piloot vloog laag. Het toestel was niet meer dan een takje, dat wankelend groter werd.

Van belang is waar ik mij bevond op het schip. Eerst leek het alsof hij recht op mij af vloog. Stukje bij beetje werd het de brug. Omdat ik bijna op de plecht stond, was zijn gezicht zichtbaar. Dat was geen toeval. Het was Zijn wil dat ik in staat was de piloot te zien.

Bestaan woorden voor diens gezichtsuitdrukking? Vastberadenheid misschien, heldendom, geloof of zekerheid. Een halve seconde later zou de piloot dood zijn. Hij verheugde zich erop. De hemelpoort opende zich voor hem.

De eeuwigheid, dat woord was er.

De rechtervleugel raakt de brug het eerst. Het volgende moment is vuur. Een moker treft me in de buik. Ik zeil ruggelings door de lucht. Opnieuw die moker. Ik land, hap naar adem. Zweet bijt in mijn ogen. Mijn hart is in galop. Dierlijk schreeuwen uit de buurt van waar de vlammen zijn. Ik kom overeind, zie hoe de bemanning van een geschutstoren levenloos over de rand van de koepel hangt. Er zijn geen gedachten. Ik klim erin, duw de lijken opzij en heb mijn vinger aan de trekker. De rest gebeurt automatisch. Mijn hele lijf resoneert als ik krijsend het ene na het andere magazijn leeg vuur. Ik heb nooit geleerd te schieten. Er is dat onmogelijke idee: in wezen mik ik op Hem.

* * *

Een paar weken later gooiden we The Big Ones. Hiroshima en Nagasaki en hun inwoners werden in een tijdseenheid waarvoor geen woorden zijn, weggevaagd, zoals ook Sodom en Gomorra eens van de aardbodem verdwenen. Ik vraag me nog steeds af waarom. Het antwoord is even onbestaanbaar.